De ‘zelfredzame’ dakloze is niet zo zelfredzaam als de overheid graag wil.

De afgelopen jaren horen we steeds meer verhalen van mensen die dak- of thuisloos zijn geraakt door ontslag, te weinig zzp-inkomsten, een echtscheiding of ernstige schulden. Zij hebben geen psychiatrische of verslavingsproblemen en zijn daarom volgens de gemeente ‘zelfredzaam’. Zij krijgen daarom geen toegang tot de daklozenopvang.

Een deel van de mensen wil geen opvang en zoekt naar oplossingen zoals ‘bankslapen’ bij familie of vrienden, op een boot of vakantiepark. Maar ook zij moeten bij de overheid terecht kunnen. Door stress, gebrek aan geld en tijd hebben zij weinig (mentale) ruimte om alles weer op orde te krijgen. En als zij dit wel proberen, lopen zij al snel tegen door de overheid zelf opgeworpen drempels op.

Veel mensen moeten eerst verder ‘afglijden’ voordat zij voor ondersteuning door de overheid in aanmerking komen. Dat is niet alleen onnodig voor deze mensen, die tijdelijk in heel zwaar weer verkeren, maar ook verspilling van tijd en geld door de overheid, die dan uiteindelijk alsnog in actie zal moeten komen. Met alle kosten van dien.

Op daklozendag vertelt de Nationale ombudsman, Reinier van Zutphen, over de groep zogenaamd ‘zelfredzame’ daklozen – en hij doet aanbevelingen aan gemeenten. Onder meer:

1. Voorkom dat mensen niet staan ingeschreven bij de BRP.
   Alle hulp en zorg begint met een inschrijving in de BRP. Zonder deze inschrijving is er geen toegang tot voorzieningen, zoals een uitkering, (schuld)hulpverlening, een zorgverzekering, persoonlijke documenten, een woning of een arbeidscontract. De overheid mag mensen niet wegsturen en moet zich oplossingsgericht opstellen en samen werken met andere gemeenten.
2. Bied adequate ondersteuning / begeleiding om verder afglijden te voorkomen. Maatschappelijke ondersteuning is ook bedoeld voor de groep zogenaamd ‘zelfredzame’ adreslozen. Zij kunnen veel zelf, maar zijn niet allemaal voldoende zelfredzaam. Stuur hen niet weg, als ze bij de gemeente aankloppen, maar vraag door, en voel je als gemeente(n) (gezamenlijk) verantwoordelijk om deze mensen snel weer op weg te helpen en verder afglijden te voorkomen.
3. Heb aandacht voor de krapte op de woningmarkt en zoek naar passende oplossingen.

Verander de manier van denken over de toepassing van handhavingsregels. Dit is nodig bij een krappe woningmarkt. Laat bepaalde regels, zoals de kostendelersnorm, zo mogelijk buiten beschouwing. Deze regels weerhouden mensen ervan om (tijdelijk) een kamer in hun woning beschikbaar te stellen. Leer daarbij van elkaars alternatieve werkwijzen en experimenten.